Cumhuriyet Edebiyatında Gezi Yazısı
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda gezi yazısı türünde önemli gelişmeler yaşanmış ve bu türde birçok eser verilmiştir. Bu gelişmelerin temel sebepleri arasında yabancı ülkelerle ilişkilerin artması ve gezilerin daha kolay hale gelmesi yer almaktadır. Gezi yazıları, bu dönemde diğer edebi türler gibi kalite açısından da önemli bir artış göstermiştir.
Cumhuriyet Dönemi’nde gezi yazılarıyla ön plana çıkan yazarlardan bazıları şunlardır:
- Falih Rıfkı Atay (1894-1971):
- İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi mezunu olan Falih Rıfkı Atay, “Tanin” gazetesinde arkadaşlarıyla birlikte Milli Mücadele’yi desteklemiş ve Kurtuluş Savaşı’ndan sonra milletvekilliği yapmıştır.
- Milliyet, Ulus, Hakimiyeti Milliye gibi gazetelerde başyazarlık görevinde bulunmuş ve Atatürk inkılaplarını savunan yazılar kaleme almıştır.
- Halkın anlayabileceği bir dil kullanarak sade ve canlı bir anlatım özelliği gösteren Atay, gezi yazıları, köşe yazıları, makaleler, söyleşiler ve anı türünde önemli eserler yazmıştır.
Önemli Eserleri:
- Anı: Zeytindağı, Çankaya, Atatürk’ün Hatıraları, Atatürk Ne İdi, Atatürk’ün Bana Anlattıkları, Mustafa Kemal’in Mütareke Yılları, Ateş ve Güneş.
- Gezi Yazısı: Kemalist Tiran, Deniz Aşırı, Bizim Akdeniz, Taymis Kıyıları, Hind, Yolcu Defteri, Gezerek Gördüklerim, Kaybolmuş Makedonya.
- İnceleme: Başveren İnkılapçı, Atatürkçülük Nedir, Londra Konferansı.
- Fıkra: Eski Saat, Niçin Kurtulmamak, Pazar Konuşmaları, İnanç, Çile.
- Diğer Gezi Yazarları:
- Saik Sabri Duran: İstanbul’dan Londra’ya Şileple Yolculuk, Akdeniz’de Bir Yaz Gezintisi
- Şükufe Nihal: Finlandiya
- Sadri Ertem: Bir Vagon Penceresinden, Ankara-Bükreş
- Hikmet Birand: Anadolu Manzaraları
- Burhan Arpad: Gezi Günlüğü, Avusturya Günlüğü
- Azra Erhat: Mavi Anadolu
- Haldun Taner: Düşsem Yollara Yollara
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’nda gezi yazıları, edebiyatımızın zenginleşmesine ve farklı coğrafyaları tanımamıza katkı sağlamış önemli bir edebi türdür. Bu dönemde gezi yazıları, ülkemizin kültürel mirasının tanıtılmasında ve yabancı ülkelerle ilişkilerin güçlenmesinde de önemli bir rol oynamıştır.