Dil; insanların, duygularını, düşüncelerini bildirmek için sözcükler ya da işaretler aracılığıyla yaptıkları anlaşma, öteki kişilerle iletişimi sağlayan ortamdır.

– Dil bir anlaşma aracıdır.
– Dil doğal bir araçtır.
– Dilin kendine ait kanunları vardır. Dil canlı bir varlıktır.
– Dil milleti birleştirir ve korur.
– Dil sesler sistemidir.
– Dil bilinmeyen zamanlarda oluşmuştur.
– Dil gizli bir sözleşmedir.

Dil canlı bir varlık olduğu için tarihi akış içinde çeşitli değişikliklere uğrar. Aynen canlılar gibi doğarlar ve binlerce yıl gelişimlerini sürdürürler en sonunda da korunmazlarsa varlıklarını sona erdirirler. Sıklıkla karşımıza çıkan “Dilim Değişim Sebepleri Nelerdir?” sorusunun yanıtını gelin birlikte inceleyelim.

Kültürün Dile Etkisi

Dil sosyal bir varlık olduğundan değişimdeki en büyük payı toplumun her türlü maddi ve manevi değeri olan kültür alacaktır. Toplumun içinde bulunmuş olduğu kültürel hayat dile birebir yansıyacaktır. Mehmet Kaplan’ın dediği gibi “Her milletin dili o milletin çağlar boyunca yaşadığı tarihin adeta özetidir.” Dolayısıyla bir milletin tarihte yaşamış olduğu her şeyin dile bir etkisi olacaktır. Bunu kendi tarihimizde net bir şekilde görebiliriz. 10. yüzyıla kadar başka kültürlerden etkilenmeyen Türk toplumunun dili kendine has özellikler gösterir ve alfabeler de milli özelliktedir. Ancak 10. yüzyıldan sonra İslamiyet ile birlikte özellikle Arap kültüründen etkilenen Türklerin dillerindeki değişim de aynı hızda olmuştur. Asırlar boyunca yazı dilimizde Arapça ve Farsça sözcükler ağırlık kazanırken aynı zamanda onların bazı dil bilgisi kurallarını benimsemişiz. 19. yüzyılda bu sefer yüzünü batıya çeviren Türklerin dillerinde özellikle Fransız kökenli sözcükler ağırlık kazanmaya başlamıştır. Sonuç olarak kültürel hayattaki bir değişim dilin gelişimini de etkiler. Ancak şunu da eklemeliyiz ki kültürel değişime neden olan birçok faktör aslında dolaylı yoldan dilde değişimi sağlamış olur.

Coğrafyanın Dile Etkisi

Toplumun bulunduğu coğrafya kültüre ve nihayetinde dile bir etkide bulunan faktördür. Çünkü bulunduğunuz konum aslında sizi çevreleyen kültürü de belirler. Örneğin üç binlik bir tarihi olan toplumun Asya’da bulunmasıyla Amerika’da bulunması birbirinden çok farklı kültür demektir. Mesela Güney Amerika’da yer alan bir toplumun bugün daha çok Maya kültürünün yerel dillerinden, Portekizceden ve İspanyolcadan etkilenmesi son derece olası olacaktı. Sadece çevrenizdeki topluluklar değil bulunduğunuz coğrafyanın şartları da az da olsa dildeki değişime katkı sağlayacaktır. Toparlayacak olursak bulunduğunuz coğrafya

Dinin Dile Etkisi

Dinler, kültürel ve sosyal hayatta önemli değişikliklere yol açtıkları gibi dillere de büyük bir etki yaparlar. Bir dinin benimsenmesi veya toplumun dinî değerleriyle etkileşimi, o toplumun dilini şekillendirebilir. Dinî terminoloji, ritüeller ve kavramlar, dilin günlük kullanımında ve yazılı ifadesinde yer bulabilir. Dinlerin getirdiği yeni düşünce sistemleri, toplumun dilinde yeni ifade biçimlerine ve sözcük dağarcığına neden olabilir.

Teknolojinin Dile Etkisi

Son iki asırdaki hızlı teknolojik gelişmeler, dillere büyük ölçüde etki etmiştir. Teknolojik terimler, yeni icatlar ve dijital kavramlar, günlük konuşma dilimize ve yazılı ifademize girmiştir. Örneğin, sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla birlikte “selfie” gibi yeni kelimeler dilimize katılmıştır. Teknolojik ilerlemeler, dilin evrimine önemli katkılarda bulunmuş ve iletişim şekillerimizi değiştirmiştir.

Türkçenin Tarihsel Gelişimi

Türkçe, tarihsel olarak yazılı ve sözlü dönem olmak üzere iki ana evrede gelişmiştir. Yazılı dönem, V. yüzyılda Yenisey Yazıtları ve VII. yüzyılda Göktürk yazıtlarıyla başlamıştır. Sözlü dönem ise daha eski tarihlere dayanır ve bu dönemde Türkçe’ye Ana Türkçe adı verilir.

Aşağıdaki tabloda, farklı dönemlere ait Türkçe kelimelerin günümüzdeki karşılıkları görülebilir:

• ılan / yılan
• imdi / şimdi
• tabışkan / tavşan
• yaşsıl / yeşil
• gelür / geliyor
• neçün / niçin

Bu örnekler, Türkçe’deki kelimelerin zaman içinde nasıl değiştiğini ve evrildiğini göstermektedir. Ayrıca, yabancı dillerden alınan kelimelerin Türkçe’ye uyarlanması sürecindeki değişimi de görmekteyiz. Örneğin: station / istasyon, ekol / okul, theater / tiyatro gibi.

Not: Yabancı kelimelerin Türkçe’ye uyarlanması, dildeki değişimin yalnızca bir yönüdür ve genellikle dilin zenginleşmesine katkıda bulunabilir.