Talaş Savaşı (751)
Talaş Savaşı, Orta Asya’nın kontrolü için Çin ve Arapların rekabet ettiği bir dönemde meydana gelmiştir. 747 yılında Çinliler, Orta Asya’ya bir sefer düzenlemişlerdir. Abbasiler, Karluklar, Yağmalar ve Çiğil Türkleri gibi çeşitli grupların desteğiyle, 751 yılında Talas’ta Müslümanlar Çinlileri mağlup etmişlerdir. Bu savaş sonucunda Orta Asya, Çinlilerin kontrolünden kurtulmuş, Türklerle Müslüman Araplar arasındaki ilişkiler güçlenmiş, ticaretin gelişmesine katkı sağlanmıştır. Ayrıca, Türk toplulukları arasında İslam’ın yayılmasına başlanmıştır. Talas Savaşı, Türk-İslam tarihinde önemli bir dönemin başlangıcı olarak kabul edilir ve kağıdın Çin’den çıkıp yayılmasına katkıda bulunmuştur.
Karahanlı Devleti’nin Kurulması (840)
Karahanlı Devleti’nin kuruluşu, ilk Karahanlı hükümdarı Bilge Kül Kadır Han’ın liderliğinde gerçekleşmiştir. Bilge Kül Kadır Han, Karluk Devleti’nin hükümdarı olarak başladı ve Maveraünnehir bölgesindeki hakimiyet mücadelesinde Sasani Devleti ile uzun süre mücadele etti. Bu mücadelelerin sonucunda Karahanlı Devleti, Kök-Türk devlet yapısına benzeyen bir devlet olarak kurulmuştur. Karahanlı Devleti’nin başkenti Balasagun’dur, ve bu dönemde Arslan Kara Han ve Buğra Kara Han olarak adlandırılan iki liderin yönetimindeydi. İlk başta Taraz şehri başkentken, daha sonra başkent Kaşgar’a taşınmıştır. Bu devlet, tarih boyunca Karahanlılar ve Gazneliler gibi çeşitli komşu devletlerle ilişkiler sürdürmüştür.
Gazneli Devleti’nin Kurulması (963)
Gazneli Devleti, 963 yılında Afganistan bölgesinde Alp Tekin tarafından kurulmuştur. İlk Türk-İslam devletlerinden biri olan Gazneli Devleti, uzun bir süre boyunca varlığını sürdürmüştür. Gazneliler, Gazne şehrini başkentleri yapmışlardır ve geniş bir bölgeyi hakimiyetleri altına almışlardır. Ancak, Gazneli Devleti, Selçuklu Devleti ile yaptığı Dandanakan Savaşı’nda mağlup olmuş ve Hindistan’a çekilmek zorunda kalmıştır. Gazneli Devleti, bu nedenle gücünü kaybetmiş ve 1187 yılında Gurlular tarafından yıkılmıştır.
Dandanakan Savaşı (1040)
Dandanakan Savaşı, Gazneliler ve Büyük Selçuklu Devleti arasında gerçekleşen bir savaştır. Gazneliler, Selçuklu gücünü yok etmek amacıyla Büyük Selçuklu Devleti’ne karşı saldırmışlardır. Bu savaşın sonucunda Gazneli Devleti mağlup olmuş, Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuş ve Horasan ile İran’ın hakimiyeti Selçuklulara geçmiştir. Gazneli Devleti’nin elinde bulunan askeri malzemeler ve servetler Selçuklu Devleti’ne geçmiştir. Ayrıca, Gazneli Devleti başkenti olan Nişabur’u terk ederek Rey şehrine taşımıştır.
Büyük Selçuklu Devleti’nin Kurulması (1040)
Büyük Selçuklu Devleti, 1037 yılında bağımsızlığını ilan ederek kurulmuştur. Bu devlet, Bağdat’ı başkent yapmış ve Mezopotamya, Anadolu ve İç Asya boylarına kadar hakimiyetini genişletmiştir. 1092 yılında iç karışıklıklar nedeniyle bölünmüş ve daha sonra beyliklere ayrılmıştır. Bu süreç, Osmanlı İmparatorluğu’nun ortaya çıkmasına yol açmıştır.
Pasinler Savaşı (1048)
Pasinler Savaşı, Anadolu’ya doğru Türk akınlarının artış göstermesi ve Bizans İmparatorluğu’nun bu durumu hoşnutsuzlukla karşılaması sonucunda meydana gelmiştir. Bu savaş, Bizans ordusu ile Büyük Selçuklu Devleti arasındaki ilk çatışmadır ve Büyük Selçuklu Devleti zaferle sonuçlanmıştır. Esir alınan Gürcü komutan Liparit ile yapılan antlaşma sonucunda Bizans, İstanbul’daki bir caminin onarılmasını kabul etmiş ve bu camide hutbenin Abbasi Halifesi ve Tuğrul Bey adına okunmasına izin vermiştir. Bu savaşın ardından Doğu Anadolu bölgeleri Selçuklu Devleti’nin hakimiyetine girmiş ve Anadolu’nun fethi için bir fırsat oluşmuştur.
Malazgirt Muharebesi (1071)
Malazgirt Muharebesi, Anadolu’nun Türk yurdu haline gelmesi için gerçekleşen Türk akınları döneminde yaşanmıştır. Bizans İmparatoru IV. Romanos Diogenes, Türklerin Anadolu’daki ilerlemesine son vermek amacıyla büyük bir orduyla 1068 yılında Anadolu’ya sefere çıkmıştır. Ancak yapılan iki seferde kesin bir zafer elde edilememiştir. Sultan Alparslan, İmparator Romanos Diogenes ile bir savaş esiri olarak değil, bir misafir hükümdar olarak iletişim kurmuştur. İki hükümdar arasında yapılan görüşmelerin sonucunda bir barış antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma gereği, İmparator Roma Diogenes 1,5 milyon altın tazminat ödemiştir. Bizans Devleti her yıl Selçuklu Devleti’ne 360.000 altın vergi ödeyecektir. Ayrıca, Bizans’ta esir olarak bulunan tüm İslam askerleri serbest bırakılacaktır ve Bizans, ihtiyaç duyduğunda Selçuklu Devleti’ne askeri yardım sağlayacaktır. Antlaşmanın bir sonucu olarak, bir Bizans prensesi Sultan Alparslan’ın oğluyla evlendirilecektir.
Türkiye Selçuklu Devleti’nin Kurulması (1077)
Anadolu Selçuklu Devleti, Türklerin Anadolu’ya yerleşmeye başlamasının ardından 1071 Malazgirt Muharebesi’nden hız kazanmış ve Türk akıncıları Anadolu’yu fethetmeye devam etmiştir. İlk başkentleri Özkent olan bu devlet, 1075’te İznik’i Bizans’tan alarak başkent olarak seçmiştir. Bu olay, Anadolu Selçuklu Devleti’nin resmi olarak kurulduğu dönemin başlangıcını işaret etmektedir. İznik’in başkent olarak seçilmesi, devletin temellerini atmış ve hakimiyet alanını genişletmiştir. Anadolu Selçuklu Devleti, 1318’de İlhanlılar tarafından sona erdirilene kadar varlığını sürdürmüştür.
Harzemşahlar Devleti’nin Kurulması (1097)
Harzemşahlar, Harezm olarak bilinen Aral Gölü’nün güneyi ile İran’ın kuzeydoğu bölgelerini yöneten bir devlettir. Temelleri 1091 yılında atılmış ve 1138 yılında bağımsızlığını kazanmıştır.
Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılması (1157)
Büyük Selçuklu Devleti, Sultan Melikşah’ın ölümünden sonra taht mücadeleleri ve iktidar mücadeleleri nedeniyle zayıflamıştır. Berkyaruk ve Mehmet Tapar arasındaki rekabet ve çatışmalar, devletin bölünmesine katkıda bulunmuştur. Sultan Sencer, devleti yeniden bir araya getirmeye çalışsa da 1141’de Karahitaylar’a karşı kaybedilen Katvan Savaşı, devletin yıkılma sürecini hızlandırmıştır. Sultan Sencer’in 1157’deki ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti sona ermiştir.
Gazneli Devleti’nin Yıkılması (1187)
Gazneli Devleti, 963 yılında Afganistan’da Alp Tekin tarafından kurulmuş ve uzun süre varlığını sürdürmüştür. Ancak Gazneliler, Selçuklu Devleti ile yaptığı Dandanakan Savaşı’nda mağlup olmuş ve Hindistan’a çekilmek zorunda kalmıştır. Gazneli Devleti, güçsüz düşmüş ve 1187 yılında Afgan kökenli Gurlular tarafından yıkılmıştır.
Karahanlı Devleti’nin Yıkılması (1212)
Batı Karahanlı Devleti, 1042-1212 yılları arasında hüküm sürmüş ve ilk başkenti Özkent olan bu devlet, 1212 yılında Harzemşahlar tarafından yıkılmıştır. Önemli merkezleri Balasagun, Talas ve Kaşgar’dır. Doğu Karahanlı Devleti ise 1211 yılında Karahitaylar tarafından yıkılmıştır.
Harzemşahlar Devleti’nin Yıkılması (1230)
Harzemşahlar Devleti’nin başında Celaleddin bulunduğu dönemde, Celaleddin öncelikle Azerbaycan’ı ele geçirmiş ve ardından Gürcistan’ı işgal etmiştir. 10 Mart 1226 tarihinde Tiflis’i fethederek Güney Kafkasya’dan Doğu Anadolu Bölgesi’ne kadar genişlemiştir. Ancak, Doğu Anadolu’nun hakimiyeti sonrasında, Celaleddin Anadolu Selçukluları ve Suriye’de hüküm süren Eyyubiler ile çatışmıştır. 10 Ağustos 1230 tarihinde Yassıçemen Savaşı’nda Anadolu Selçukluları karşısında mağlup olan Celaleddin, 17 Ağustos 1231 tarihinde vefat etmiş ve Harzemşahlar Devleti tamamen çökmüştür.